Rośliny

Grzybienie białe /Nymphaea alba /

Dodano: 2010.12.19 22:52

Wyświetleń: 573

Nazywane także nenufarem lub lilią wodną .Jeden z około 50 gatunków z rodzaju grzybienie. Ze względu na efektowne, duże kwiaty pływające na powierzchni wody gatunek ten rozpowszechniony jest w uprawie, zwłaszcza w postaci odmian barwnie kwitnących. Jest to także roślina lecznicza, a dawniej także barwierska. W wielu krajach gatunek z powodu zagrożenia naturalnych stanowisk objęty został ochroną prawną, w tym także chroniony jest w Polsce. W stanie dzikim występuje w niemal całej Europie aż po Ural. W Polsce pospolity na niżu w naturze, nierzadki także w uprawie; w stawach i oczkach wodnych. W górach jest rzadki. W Sudetach i na Pogórzu Karpackim występuje tylko na pojedynczych stanowiskach. Liście z długim ogonkiem (w zależności od głębokości wody nawet do 2,5 m), pływające na powierzchni wody. Unoszą się na powierzchni dzięki licznym komorom powietrznym w blaszce liściowej i ogonku oraz za sprawą śluzu wydzielanego przez włoski gęsto pokrywające spód liścia. Śluz ten chroni też liść przed wysychaniem. Liście są skórzaste, duże (do 30 cm średnicy), u nasady głęboko wycięte. Klapy u nasady liścia niemal zawsze są rozchylone. Żyłki drugiego rzędu połączone ze sobą przy brzegu liścia (cecha dobrze widoczna od spodu). Z wierzchu liście są zielone i pokryte woskiem, od dołu mają kolor fioletowy. Młode rośliny, przed rozwinięciem liści pływających, wykształcają delikatne, bladozielone liście o blaszce sercowatej. Kwiaty na długich szypułkach, pływające, białe, duże – do 12 cm. Roślina kwitnie od czerwca do października (do kwitnienia wymaga temperatury wyższej niż 18 °C). Kwiaty otwierają się tylko za dnia (minimalna temperatura konieczna do kwitnienia to 18oC) i są zapylane przez owady, choć występuje też samopylność Mają delikatny, łagodny zapach i trwałość 3-4 dni. Po przekwitnięciu szypułka kwiatowa skręca się spiralnie wciągając kształtujący się owoc pod powierzchnię wody. Owoc jest jagodopodobny, zielony, z kolistą nasadą. Owoce dojrzewają pod wodą. Po dojrzeniu odpadają od szypułki, przez jakiś czas unoszą się na wodzie, po czym pękają nieregularnie, uwalniając brunatnoczerwone nasiona o długości ok. 3,5 mm. Nasiona unoszą się na wodzie za sprawą gąbczastej osnówki. Po zgniciu osnówki nasionko opada na dno zbiornika. Dzięki osnówce nasionko nie tylko nie tonie od razu, ale także z powodu jej lepkości nasiona przylepiają się do ptaków wodno-błotnych i są przez nie rozprzestrzeniane. Kłącze rośliny jest grube, pełzające, walcowate, zwykle osiągające 5 cm średnicy (rzadko 10) i 50 cm długości (czasem 3 m). Zakorzenia się w dnie, zagłębione w osadach. Rozrastające się kłącze umożliwia roślinie rozmnażanie wegetatywne. Liście wyrastają z wierzchołków kłącza. Grzybienie białe są roślinami leczniczymi. Zbiera się je z wytypowanych stanowisk i upraw. Wyciągi z kwiatów zmniejszają pobudliwość nerwową. Kłącza zawierają alkaloid, który działa przeciwnowotworowo. Inne substancje czynne kłączy wchodzą w skład różnych leków (głównie osłabiających popęd i pobudliwość płciową).